Pidarta


#Sukra, 8 Agustus 2008 (SMA Kls XI)
Wenten makudang-kudang geguet anggen rambu-rambu sajeroning ngripta muwah nglaksanayang ngwedar pidato/pidarta:

a.     Indik Basa
Basa sané manggé ring ngwedar pidarta inggih punika basa sané prasida karesepang antuk pamiarsa wiadin pamilet sajeroning paséban punika.
Punapiké basa kapara, basa madya utawi basa alus anutang ring pamilet utawi pamiarsa.
Ucapan-ucapan ipun mangda antar, terang, tan kramak kremek.
Pidabdab lengkara manut kretabasa/tata bahasa mangda tan ngranayang salid arsa muwah iwang panampén.

b.      Indik Wangun
Wangun pidarta punika nganutin tetujon ipun. Punapiké pidarta punika anggé nyambrama tamu, nyambrama wali warsa, ngobarang semangat, dharma wacana muwah siosan.
Panjang wiadin ringkas pidarta punika anutang ring tetujonné punika. Becikan pidarta punika ringkes jangkep mabayu bandingan ring panjang ménmén. Gangsar wiadin alon pangucapané anutang wirasa muwah dagingnya.

c.       Indik Semita (tandang, gaya, tangkep)
Semitané anutang ring suasana, punapiké masukan-sukan, sedih kaduh kitan, teleb dalem utawi ngobarang semangat juang, ngingkupang pikayun muwah siosan.
Semitané kalangkung penting ipun nyunarang jati raga, sampunang kimud wiadin jejeh.

d.      Indik Tata Krama
Agem wiadin matatanganan anutang ring laras daging pidarta punika pangrasa sane medal tan ngai-ngai. Cingakin para pamilet napi kalinguang pidartané, lesu, ngekoh, utawi tan kapirengan. 
Mangda suasanané urip madaging banyolan asriakan kalintang becik nanging sane santun.


Puniki conto Pidarta Basa Bali olih Pak Parka sane sampun polih kasarengin ring pacentokan Pidarta Basa Bali tingkat SMA.
“Pariwisata Ring Bali”
Ida dane sareng sami pamekas ring panureksa sane dahat kusumayang titiang, para panodia, pamilet saha para sisia, para yowana sane banget tresna sihin titiang.
Sadurung titiang ngalanturang matur, pinih riin ngiring sareng-sareng ngastiti bakti majeng ring Ida Sang Hyang Widhi. Majalaran panganjali “Om Swastiastu”. Mogi-mogi sangkaning sih pasuecan Ida lan asung kertha waranugrahan Ida, titiang prasida ngiring ida dane sareng sami ngamangguhang karahayuan.
Ring galahé sane becik puniki, ritatkala nyarengin pacentokan pidarta sekadi mangkin, lugrayang titiang matur amatra sane mawosan indik “Pariwisata Ring Bali”.
Ida dané sareng sami sane wangiang titiang,
Sayukti pisan sekadi mangkin, sami pada uning rumasa ring kawentenan kauripanné pamekas iriki ring Bali sayan sukerta, sangkaning pidabdab duéné sareng sami sane marupa wewangunan sekala molihin don. Mungguing bhoga, upabhoga lan pari boga, sami sampun sepatuta. Sarana makadi margi, sekolah, pasar, miwah sane lian-lianan sampun wenten kadi pabuatanne. Punika sami silih sinunggil sangkaning panglimbak wewangunan pariwisatané sane mapikolih. Lian ring punika taler mapikolih ring sajeroning utsaha nyujur kerahayuan jagat. Satata ngulati ngastiti mangda waras, seger pinaka bekal nglaksanayang swadarmané, ngulati mangda keneng-keneng masemeton, briak-briuk menyama banjar, makrama desa. Santukan melarapan antuk keneng-keneng punika karya sane abot dados ingan. Wewangunan kepariwisataan sampun katami sakéng nguni ring Bali, punika awinan Bali pinaka tetujon wisata sampun kaloktah ring dura Negara. Akeh jejuluk sane kapicayang sekadi; “Pulau Seribu Pura, Pulau Dewata, miwah sane lian-lianan”. Punika mawit sakeng sangkaning angob ipun. Sane prasida nginggilang Bali punika tan wenten seos ring kautaman kabudayaan Baliné sane rumaket ring Agama Hindu, tur katampa antuk kaasrian gumi Baliné.
Para sameton muah panodia sane wangiang titiang.
Sajeroning malancaran, nglanglang ulangun janten makuéh sane buatang ipun mangda pamarginé wiakti ngulangunin dewek ipun. Indik punika pastika akeh pikenoh lan puaran ipun, wenten sane becik taler wenten sane kaon. Puara sane becik inggih punika, ngruak genah makarya sane ngirangin pengangguran, ngawentenang genah mautsaha, nincapang kawikanan lan nincapang pikolih marupa artha, ngawerdiang lan midabdabin seni lan budaya Bali. Puara sane kaon inggih punika; akéh para janané utamanipun para daha teruna maparisolah sane tawah-tawah, tan manut ring budaya utawi jati ragan wangsa. Pangargan barang dados mael, makeh tanah carik lan pabianan magentos dados sarana wisata, sane ngawinan wedesa  ued magingsir.
Panglimbak pawangunan pariwisata ring Bali sampun kalintang jimbar, rumasa sampun ngebek. Ring sabilang kabupaten muah kota sampun kapastikayang indik obyek pariwisata muah kawasan pariwisata punika. Ritatkala nglimbakang wewangunan pariwisata punika manut dudonan pangrencana, mangda kapikukuhing antuk Tri Hita Karana, inggih punika tatiga pidabdab sane prasida ngametuang karahayuan jagat, makadinipun; Parahyangan, Pawongan, Palemahan. Parahyangan pinaka genah suci umat Hindu mangda janten-janten kasuciang olih pangempon pariwisatané, nenten cemer tur nenten sayan rusak. Pawongan, wong Balii sane nuénang tur ngraksa pariwisatané mangda asri sareng ngawerdiang saha midabdabin sahanan genah utawi tetujon wisatané mangsa asri pamekas taler ring budaya Baliné. Indik palemahan janten wenten karang suwung, karang palemahan sane katandurin antuk wit-wit taru sane mapikenoh sajeroning kauripan. Mangda nenten sami kagentosin antuk wewangunan beton, hotel, cottage, saha pirantinipun. Wewangunané kasidan mangda kaanutang ring sajeroning pidabdab sane sampun kasungkemin olih para jana Baliné, sajeroning Peraturan Daerah lan Awig-awig Desa Adat.
Ida dané para pamilet sane tresna sihin titiang,
Nyarca indik pidabdab, pikenoh lan paran wewangunan pariwisata, tatujon lan genah wisata ring Bali wiakti makueh pisan pabuatan lan pirantinyané. Sakewanten titiang nguningayang iwawu wantah bantangnyané kewanten pinaka pinget gumanti ngulati pamargi sane becik. Mogi-mogi wenten kawigunannyané ring ida dané sareng sami. Mogi-mogi rasa bhakti, sutindih paramabela ring wangsa, desa lan Negara sayan-sayan nincap. Ngiring tincapang guna widya kaweruhanné soang-soang anggén mikukuhin mangda pamargin kauripané galang apadang nuju kasubagan sekala niskala, saha dulur ngamangguhang kadirgayusan, nerus jaya, digjaya lan wijaya.
Inggih wantah asapunika prasida antuk titiang matur atur amatra. Manawi wenten sane nenten anut ring arsa, sekadi unjuk lungsur, anggah-ungguhing asa, titiang nunas geng rena sinampura. Sineb titiang antuk nglanturang paramasanti.
“Om shanti, shanti, shanti Om”

Komentar

Postingan populer dari blog ini

“Puisi Bali Anyar”

“Drama”

Basa Alus lan Tata Kruna